Christian Solomon Deutsch, ‘Over wie spreekt de profeet Jesaja?’ (1734–1797)
Solomon Deutsch werd geboren in Hongarije. In de orthodox Joodse omgeving waarin hij opgroeide, sprak het vanzelf dat hij al zijn aandacht gaf aan de bestudering van de Talmoed. Naar de gewoonte van zijn tijd trouwde hij heel jong en trok hij met zijn vrouw in bij zijn schoonvader. Voor kost en inwoning werd dus gezorgd en Deutsch kon zich volledig wijden aan nog dieper gaande studie van de Joodse geschriften. Hoe meer hij wist van de Talmoed, des te meer hij besefte dat hij Gods Woord zelf links had laten liggen. Zijn geweten knaagde en hij besloot zijn leven te beteren.
Vlucht van huis
Toen zijn belangstelling echter verder ging dan alleen de Tenach (Oude Testament) en ook het Nieuwe Testament hem uitermate ging boeien bleef dat niet onopgemerkt. De gewaarschuwde en zeer verontruste rabbijn gelastte hem te scheiden van zijn vrouw óf zich uit te spreken tegen die ‘christelijke ketterij’. Anderzijds kwamen priesters vanuit de kerk die hem probeerden over te halen zich bij hen aan te sluiten. Solomon zag maar één uitweg. Biddend om Gods leiding vertrok hij in 1762 naar Praag. Tijdens de reis onderzocht hij dagelijks de Schriften. Hij was inmiddels in Dresden beland toen hij voor het eerst Jesaja 53 bewust las. Dit schriftgedeelte was voor hem één groot raadsel.
Over wie spreekt Jesaja?
Bij een plaatselijke rabbijn ging hij te rade om antwoord te krijgen op zijn brandende vraag: “Over wie spreekt de profeet Jesaja hier?”. De rabbijn maakte een afspraak om samen met Solomon onder vier ogen dit hoofdstuk te bespreken. Groot was de verbazing toen de rabbijn hem heel eerlijk vertelde dat hij geloofde dat Jezus van Nazareth deze profetie vervuld had. Via Leipzig, Berlijn, Amsterdam en Londen ging zijn zoektocht verder. Hersteld van een ernstige ziekte besloot Deutsch in 1763 vanuit Engeland weer naar Holland te gaan. Per schuit op weg naar Arnhem ontmoette hij een Zwitserse christen. In de gesprekken die volgden, werden zijn ogen verder geopend voor Jezus, de Messias van Israël.
Theoloog en predikant
Toen hij zich op 25 juni 1767 in Amsterdam liet dopen, stelde hij zijn geloofsbelijdenis op schrift: ‘Jehova verheerlijkt door de aanvaarding van de ware Messias: Jezus Christus. Bewezen vanuit de Geschriften van de Profeten, Evangelisten en Apostelen’. Dit 175 pagina’s tellende boekje werd later gevolgd door een driedelig werk van zijn hand met de titel: ‘Israëls Verlossing en Eeuwige Behoudenis’. Na zijn bekering besloot Christian Deutsch, zoals hij vanaf toen graag genoemd werd, theologie te gaan studeren. Daarmee werd hij predikant. Deutsch bleef in Holland om zijn Heere te dienen. Tot zijn overlijden, in 1797, stond hij in Mijdrecht, waar hij vol liefde het heil in Christus heeft verkondigd.