Joseph Zalman vindt zijn Redder (1860-1924)

Joseph ZalmanDe Russische Joseph Zalman vlucht naar het westen en wacht in Amsterdam op de boot naar Amerika. Hier belandt hij in een bijeenkomst waar de naam van Jezus genoemd wordt. Hij is verontwaardigd, maar ook gefascineerd. Na verloop van tijd wordt hem op wonderlijke wijze duidelijk dat Hij ook zijn persoonlijke Redder is.

Pogrom

Joseph Zalman wordt in 1860 geboren in Turkije in een streng chassidisch geslacht. Direct na zijn geboorte overlijdt zijn moeder en wordt hij grootgebracht door zijn oma. Wanneer zijn vader hertrouwt, verhuist hij op twaalfjarige leeftijd naar Odessa in Rusland. Daar vermoorden ‘christelijke’ Kozakken zijn broertje in een pogrom en vanaf deze tijd haat hij de christenen intens. Na verloop van tijd komen ze deze slag te boven en is er sprake van enige voorspoed. Vader maakt naam als bouwer en architect en Joseph treedt in zijn voetsporen en werkt als bouwarchitect met hem samen.

Naar Amerika

In 1883 trouwt Joseph, maar het gaat het jonge paar niet voor de wind. Er zijn wel bouwopdrachten, maar het antisemitisme steekt meer en meer de kop op. Bovendien heft de regering bij Joden extra hoge belastingen. Vele Joodse handelaars zijn daarom genoodzaakt om te vertrekken. Ook Joseph maakt plannen om met zijn vrouw naar Amerika gaan. Met bijna uitsluitend reisgeld op zak nemen ze afscheid van hun ouders en familie.

Het Nieuwe Testament

Ze stappen in de trein voor de lange reis naar het westen. In hun coupé zit een jonge man die zeer geboeid een boekje leest. Hij doet hier heel geheimzinnig over, totdat Joseph zijn nieuwsgierigheid niet meer kan bedwingen. “Laat me het zien”, zegt hij. Tot zijn verbazing is het een Nieuw Testament, verboden literatuur voor een Jood. De man blijkt naar Londen te reizen om gedoopt te worden en wil predikant te worden.
Wanneer de man moet overstappen, geeft hij het Nieuwe Testament aan Joseph, die er direct in begin te lezen. Even later echter merkt zijn vrouw wat voor een boekje het is. “Wat, wil jij nu ook een afvallige worden?”, zegt ze boos. Ze grist het uit zijn hand en werpt het uit het raam.

In Amsterdam

Ze reizen verder naar Nederland en belanden in Amsterdam. Op zondagmorgen trekt Joseph de stad in en hoort muziek. Hij denkt dat het uit een theehuis komt, zoals er vele in Rusland zijn. Hij opent de deur en bemerkt direct zijn vergissing. Hij ziet iemand op de preekstoel, die wel wat weg heeft van een Jood. Toch is het geen synagoge, want vrouwen en mannen zitten door elkaar. Er is geen orkest maar een orgel. En het is ook geen kerk, want hij ziet geen iconen of heiligenbeelden. Wanneer hij weg wil gaan, wenkt een man hem en wijst hem een zitplaats. Vreemd kijkt hij in het rond en luistert naar de onverstaanbare klanken van de prediker.
Plotseling hoort hij de Naam. Van verontwaardiging en met haat vervuld spuugt hij op de grond. Hij weet nu dat hij in een christelijke bijeenkomst verzeild is geraakt. Desondanks boeit deze hem onbeschrijfelijk. Na de dienst wordt hij naar dominee Adler, zendingspredikant uit Londen gebracht. De evangelist spreekt met hem als vriend en wint zijn genegenheid. Zijn medeleven maakt dat Joseph hem al zijn zorgen vertelt.

Onderzoek van het Woord

De boot naar Amerika vertrekt zonder hen, want de interesse van Joseph voor het Woord van God is gewekt. Dominee Adler voorziet in eerste instantie in hun levensonderhoud en vindt later geregeld werk voor Joseph. Zo kunnen zij hun onderzoek van het Woord voortzetten, dat uiteindelijk leidt tot een totale overgave aan hun Messias en de doop van het echtpaar op Hemelvaartsdag.
De Joodse gemeenschap ontbrandt in grote ergernis. Zalman komt ongedeerd uit een kruisvuur van vragen van de Joodse raad en bezwijkt ook niet voor de verleiding van een aanzienlijke geldsom. Vervolgens wordt hij fysiek aangevallen en mishandeld. Tenslotte weet de Joodse raad zijn vrouw ervan te overtuigen dat hij een verkeerde geloofsopvatting heeft en onder druk verlaat zij hem.

Zijn eigen Redder

Joseph vertrekt dan met de boot naar Java in de hoop daar werk te vinden. De zorg voor het dagelijks bestaan drukt zwaar op hem. Wanneer echter aan boord een cholera-epidemie uitbreekt, maakt de angst zich van hem meester. Is hij bereid om voor God verschijnen? Als nooit te voren keert hij in zichzelf, zich diep bewust van zijn zonden. Dan komt het meest beslissende moment in zijn leven. Gods Geest openbaart hem dat de Messias niet alleen de Beloofde aan de vaderen is, maar ook zijn eigen Redder. In het onderste gedeelte van het schip, tussen de kolen, wordt hij gevuld met blijdschap en roept hij uit: “Here, wat wilt gij dat ik doen zal?”

Prediker van de Joodse Messias

Hij keert terug naar Holland en dominee Adler vraagt hem zijn assistent te worden in het groeiende zendingswerk. Op 1 december 1888 treedt Joseph Zalman in dienst van de London Society. Dag in dag uit fietst hij door de steden en dorpen van Nederland en België. In 1901 opent hij het huis Elim in Rotterdam, waar vele doortrekkende Joden worden opgevangen. Ze ontvangen hier voedsel, kleding en medische zorg en Joseph opent fabrieken om te kunnen voorzien in werk. Boven alles staat echter het geestelijk voedsel en de studie van de Schriften. Joseph werkt in de volle overtuiging dat God zijn volk niet heeft verstoten, dat Hij tevoren gekend heeft (Romeinen 11:2).

Lees meer over zijn bewogen leven in:
Joseph Zalman; Een gezondene uit Israël, door A.R. Zalman-Marda, J.N. Voorhoeve, Den Haag 1939
Ik zoek mijn broeders: uit het leven van Joseph Zalman (1860-1924); Den Hertog, Houten 2004.